Menopozda hormon tedavisinin kullanılması tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de halen en tartışmalı konulardan biri olmaya devam etmektedir. Yapılan yüzlerce çalışma, analizler ve değerlendirmeler menopozal hormon tedavisinin (MHT) çerçevesi belirlenmeye çalışılmaktadır. MHT’ deki amaç, bu dönemde özellikle kadınlarda görülen ateş basması, terleme gibi şikayetleri, uyku bozukluklarını, depresif ruh halini, genital bölgede olan kuruma, daralma, incelmeye bağlı çeşitli şikayetleri tedavi ederek hayat kalitesini yükseltmeye yöneliktir.

Menopozal hormon tedavisi (MHT) kullanırken, bugünkü bilimsel veriler çerçevesinde biyolojik gerçekliğe, akla uygun olan bilgilerden faydalanmamız gerekir.

 

Hayat Kalitesi: MHT’si, ateş basmaları ve terlemeler için altın standart tedavidir. Düşük dozlu yalnız estrogen veya estrogen + progestin tedavisi ile de birçok kadında ateş basmalarının sıklığı ve şiddeti etkin bir şekilde önlenir. MHT, uyku ve ruh halini iyileştirir, kas ve eklem ağrıları üzerine de olumlu etki yaparak hayat kalitesini olumlu yönde etkiler.

 

Genital Değişiklikler: Menopoz sonrası kadınlarda vaginal kuruluk, ilişkide ağrı, ilişkide bulunamama, idrar sıklığında artış, geceleri idrara kalkma, sık idrara yolları enfeksiyonu şikayetleri çok sıktır. İdrar kaçırma da yaşla artar. Sistemik veya lokal olarak kullanılan MHT tüm bu yakınmaları düzeltmektedir.

 

Seksüel fonksiyonlar : MHT’nin, genital incelme bulgularını özellikle vaginal kuruluğu iyileştirerek, ıslaklığı artırdığı ve ağrılı cinsel birleşmeyi düzelttiği bilinmektedir. 

 

Unutkanlık ve Kognitif fonksiyonlar : Menopoz dönemindeki genç kadınların MHT kullanması ileride Alzheimer hastalığı riskini azaltacağını gösteren çalışmalar mevcuttur. Ancak 60 yaştan sonra bu tedaviye başlamanın herhangi bir faydası gösterilmemiştir.

 

Menopoz sonrası kemik erimesi: MHT’si erken postmenopozal kemik kaybını etkin olarak önler ve geç postmenopozal dönemde diğer kemik koruyan tedaviler kadar etkin kemik kütlesini arttırır. MHT’si kalça ve vertebra kırıklarını önler. Bu bakımdan MHT, 60 yaşından genç, kırık riski yüksek postmenopozal kadınlarda, kemik erimesi tedavisi için ilk basamak tedavidir. Sadece kırıktan korumak için 60 yaşın üstündeki kadınlara MHT başlanması tavsiye edilmez. MHT kesildikten sonra kemik mineral yoğunluğu üzerine olan koruyucu etkisi azalır. Ancak kırıktan koruyucu etki, bir dereceye kadar devam eder. Kemik yoğunluğu ölçümü, kemik erimesi için riskli postmenopozal kadınların taranmasında önemlidir.

 

Eklemler : MHT’si, menopoz sonrasındaki kıkırdak kaybını etkili bir şekilde önler. Menopoz sonrası intervertebral diskler incelir ve bu durum ET ile önlenebilir. Estrogenin, osteoartrit üzerine de koruyucu etkisi vardır

 

Kolon kanseri : MHT ‘si kalın barsak kanseri riskini azaltır

Metabolizma : MHT’si, Tip II DM riskini azaltır. MHT, daha az kilo, yağ kütlesi, santral yağlanma ile birliktelik gösterir. 

Kardiyovasküler hastalık (KVH) riski : ET, menopoz döneminde başlanıp da uzun süre kullanılacak olursa kardioprotektif etkisi olabilir. Temel bilimler, hayvan çalışmaları ve bazı gözlemsel çalışmalar, MHT’nin aterosklerozu önlediği ve KKH’na bağlı olayları azalttığı hipotezini desteklemektedir. Menopoz dönemin erken zamanları olan bu perioda fırsat penceresi (window of opportunity) denir. Bu dönemde damarlarda henüz daha aterogenesis henüz daha oturmadığı düşünülmektedir. Bu dönemde MHT ile vazodilatasyonun arttığı, inflamatuar aktivasyonun azaldığı ve damarda ateroskleroz yaratan lezyonun azaldığı iddia edilir. Kalp hastalığı olmayan, 60 yaşından genç ve yeni menopoza girmiş kadında MHT’nin koroner kalp hastalığına (KKH) zararlı bir etkisi yoktur, aksine KKH bağlı sakatlık ve ölüm oranını azaltabilir. 60 yaş sonrasında ise MHT’ye devam kadına bağlıdır. Ama menopozdan 10 yıl sonra veya yaşlı kadınlarda MHT kullanımı önerilmez.

 

Meme :  Menopoza girdikten birkaç sene sonra başlanan MHT, özellikle östrojen+progesteron ilk kez kullanılıyorsa, 5.2 yıl içinde meme kanseri riskinde bir artış meydana getirmez. Sonuç olarak, randomize kontrollü bir çalışma olan WHI göre, ilk kez kombine MHT kullanan kadınlarda 5-7 yıl boyunca meme kanseri riskinde bir artış bulunmamıştır. Hatta menopozdan yıllar sonra başlanan ve 5 yıldan az kullanılan ET, meme kanseri riskini azaltabilir. Yapılan çalışmalara göre MHT’si kullanımına eşlik eden meme kanseri riski, MHT kesildikten 3-5 sene sonra hiç kullanmayanlar seviyesine geri döner.

 

Rahim : Progesteronsuz, sadece ösrojen, rahim kanserinde artışa sebep olur. Devamlı östrojen+progesteron kullanımı rahim kanserine sebep olmaz. Vajinal östrojen rahim içinde uyarma yapmaz.

 

Erken Menopoz : Öncelikle yapılan muayene ve tetkikler ile tanı teyit edilmelidir. Kemik erimesi, kalp-damar hastalıkları, unutkanlık, bilişsel fonksiyonlar ve Parkinsonizm riski prematür menopozlu kadınlarda daha fazladır. 45 yaşından önce yapılan yurtalıkların alınması operasyonu, kalp-damar sistemi, kemik, hafıza, ruh hali ve seksüalite üzerine olan negatif etki riskini arttırır. MHT, doğal menopoz yaşına kadar devam edilmelidir.

Epilepsi : Epilepsili kadınlar menopoza 3-5 yıl daha erken girerler. Perimenopozda atak riski artabilirken, postmenopozda azalabilir. MHT epilepsi ataklarını arttırabilir. Antiepileptik ilaçlar, osteoporosisi stimüle ederler, kalsiyum ve D-vitamini desteği önerilir.
 

Sonuç olarak, menopoza gireli 10 yıldan daha az ve 50-60 yaşlarında olan vazomotor, psikoseksüel ve ürogenital atrofisi olan kadınlarda MHT, faydası risklerinden fazla olduğu için kullanılmalıdır.

 

 

Etiketler: menopozal hormon tedavisi,  MHT,  menopoz,  kadın sağlığı,  kemik erimesi,  dr birgül karakoç,  kadın doğum doktoru,