Menopoz, bir kadının başka nedenlerin yokluğunda, 12 ardışık ay boyunca adet görmediği durumdur. Menopoz, östrojen ve diğer hormonların seviyelerinde düşmeyle sonuçlanan yumurtalıklarda yaşlanmaya bağlı fonksiyonlarında azalma ve doğurganlığın sonlanması ile karakterizedir.

Her kadın menopozu yaşarken kişisel farklılıklar gösterir. Bir kadının menopozdan beklentileri de önemli olabilir. Dünyanın farklı bölgelerinde ve farklı etnik gruplarında menopoz dönemindeki değişiklikler kültürel ve etnik  etkileri desteklemektedir.

Genellikle menopoz sadece menstruel periodların sonlanması olabilir. Bir kadın fertilitenin sonlanmasını doğum kontrolu ile kaygılarının sonlanması olarak görebilir ya da hiç cocuk sahibi olamama nedeniyle üzülebilir. Menopoz  bazıları için yaşlanmanın bir işareti olabilir ve bu genç yaşa ve doğurganlığa onem veren bir toplumda stres yaratabilir.

 

Spontan (tabii) menopoz :

Doğal menopoz  hiç bir medikal müdahale olmaksızın adet döneminin kendiliğinden tamamen sona ermesidir. Batı ülkelerinde ortalama 51 olmak üzere birçok kadın için menopoz yaşı 40-58 arasıdır. Yaşam beklentisi artmasına rağmen menopoz yaşı değişmemiştir. Sigara kullanımı ve genetik yapı olmak üzere doğal menopoz yaşını etkileyen 2 faktör tanımlanmıştır. Sigara kullananlar için menopoz yaşı kullanmayanlara göre 2 yıl erkendir. Kadınların anne ve kız kardeşleriyle menopoz yaşlarının yakın olması genetik ilişkiyi desteklemektedir. Kanser tedavisi için çeşitli kemoterapi ajanları uygulanan ve/veya pelvik radyoterapi(ışın tedavisi) alan kadınlar da erken menopoz için risk altındadırlar.

Bir kadın  epilepsi tedavisi aldıysa, pelvik cerrahi geçirdiyse, toksik kimyasal ajanlara maruz kaldıysa, depresyon tedavisi aldıysa, kalp hastalığı öyküsü varsa ve hiç doğumu yoksa menopoz yaşının daha erken olacağını destekleyen sınırlı kanıtlar mevcuttur.

 

Perimenopoz (Ön Menopoz):

Menopozun fiziksel belirtileri son menstruel periyottan yıllar önce başlar. Bu menopoza geçiş dönemi perimenopoz olarak adlandırılmaktadır. 6 yıl ya da daha fazla sürebilir, son menstruel periyodu izleyen 1 sene sonrasında sona erer. Perimenopozal değişiklikler östrojen gibi yumurtalık hormonlarınının seviyelerindeki degişiklikler ile ortaya cıkmaktadır. Bu geçiş döneminde östrojen seviyeleri düzenli olmamakla birlikte düşmektedir. Bazen seviyeleri daha önceki seviyesine göre yüksek olabilir. Düzensiz adet periyotları, ateş basmaları, vaginal kuruluk, uyku bozuklukları, duygu değişiklikleri sık görülür ve perimenopoz döneminin normal belirtileridir.

Perimenopozal dönemde  fertilite oranı cok düşük olsa da bir kadın gebe kalabilir. Eğer gebelik istenmiyorsa menopoza kadar korunma gereklidir.

 

İndüklenmiş (iyatrojenik) menopoz:

Indüklenmiş menopoz, ilk ya da son periyot herhangi bir yaşta gorülebilir; medikal müdahale özellikle cerrahi veya bazen kanser tedavisine bağlı olarak adet periodunun durmasıdır.

 

Cerrahi menopoz:

Cerrahi ile iki taraflı yumurtalıkların alınması ile menopoz oluşur. Bu cerrahi menopoz olarak adlandırılır. Eğer yumurtalıklar yerinde bırakılırsa rahmin alınması fertilitenin ve menstruel kanamanın sonlanmasına sebep olsa da menopoza sebep olmaz. Cerrahi menopozlu kadınlar perimenopoz dönemini geçirmeseler de ateş basmaları ve vaginal kuruluk gibi perimenopozal degişiklikleri çoğunlukla yaşarlar.

Kanser tedavileri:

Kanser kemoterapileri veya pelvik radyasyon terapisi ciddi yumurtalık hasarına sebep olabilir. Doğurganlık ve adet periyodu hemen ya da birkaç ay sonra sonlanabilir. Bazı genç kadınlar için kemoterapi tedavisi veya düşük doz radyoterapide hasar geçici olabilir ya da yumurtalıklar eski haline dönebilir.

Gebe kalmak istemeyen cinsel aktif kadın kanser tedavilerinden sonra birkaç ay daha menopoz olmayacağı için güvenilir bir doğum kontrol yöntemi kullanmalıdır.

Tedaviye bağlı menopoza giren kadınlar menopoza bağlı semptomların tedavisine doğal menopoza girenlerden daha çok gerek duyabilir. Çünkü bu kadınlar muhtemelen daha genç yaştadır ve daha sonraki dönemde menopoza bağlı kemik erimesi gibi hastalıkların risklerini azaltabilmek amacıyla sürekli takip ve bazen tedaviye ihtiyaçları olmaktadır

 

Prematür menopoz:

Menopoz tedaviyle indüklenmiş ya da doğal 40 yaş veya öncesinde olması durumunda  prematür olarak adlandırılır. Prematür menopoz bir ya da daha fazla yetersiz anlasılan otoimmun durumun sonucuna bağlı  genetik ya da medikal bir müdahale ile indüklenmiş olabilir.

 

Prematür over yetersizliği(geçici menopoz):

Prematür over yetersizliği overlerin yetersiz kalarak menstruel periyotların durmasına sebep olan 40 yaşından önce gerçekleşen bir durumu yansıtmak için kullanılan bir terimdir. Eğer menstruel period tekrar düzelmezse prematür over yetersizliği prematür menopozla sonlanır. Bununla birlikte adetler bir dönem  çok fazla stress gibi yaşam tarzı faktörleri, fazla egzersiz ve/veya diyet uygulama, fibroid , endometriozis veya PMS için uygulan tedaviler nedeniyle  geçici bir dönem durabilir. Bu durum tedavi bırakıldığında ya da daha sağlıklı yasam tarzına geçildiğinde overler normal hormon üretimine döneceği için prematür değil geçici menopoz olarak kabul edilmelidir.

 

Postmenopoz:

Postmenopoz doğal ya da indüklenmiş menopoz sonrası tüm yılları kapsar. Azalmış östrojen seviyeleri ile birlikte bazı menopozla ilişkili semptomlar ( vaginal kuruluk nadiren ateş basmaları) sürebilir. Menopoz sonrası yıllar suresince azalmış östrojen seviyeleriyle birlikte osteoporozu da içeren hastalıklar için risk artar.

 

 

 

 

Etiketler: dr birgül karakoç,  menopoz,  kadın sağlığı,  menopoz nedir,  menopoz belirtileri,  menopoz şekilleri,  menopoz tedavisi,  hormon,  hormon tedavisi,